بانکداری نوین در ایران؛ 214 میلیون کارت بانکی در دست مردم

رایورز – هم‌اکنون تمام بانک‌‌های کشور با عضویت در شبکه شتاب و نصب دستگاه‌‌های خودپرداز در محل‌‌های مختلف، ‌انواع خدمات بانکی را در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند. 

از سال 1370 که سیستم عابر بانک سپه با ارائه نخستین نمونه از کارت‌‌های بانکی با قابلیت برداشت از دستگاه‌‌های خودپرداز راه‌اندازی شد تاکنون، بانکداری الکترونیک و نوین در کشور تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته است.

 امروزه دیگر انتظار در صف‌‌های طولانی بانک‌‌ها برای پرداخت قبض آب و برق یا نقد کردن یک چک جاری خود را به کلید‌های دستگاه‌‌های خودپرداز و خدمات اینترنتی بانک‌‌ها داده است.

در گذشته برای کوچک‌‌ترین و ساده‌‌ترین خدمت بانکی بایستی شخص در محل شعبه بانک مورد نظر حاضر می‌شد به همین دلیل روز به روز بر طول و عرض صف‌‌های بانکی افزوده می‌شد و به همان میزان وقت که از طلا با ارزش‌تر است در این صف‌‌ها هدر می‌رفت.

اما خوشبختانه با مطرح شدن و معرفی ابزار‌های نوین پرداخت الکترونیک بانکی در کشور و بتدریج با اعتماد مردم به این ابزار، چهره خدمات بانکی تغییر کرده است به طوری که بیش از 95 درصد از قبوض مصرفی نظیر، آب، برق، گاز، تلفن ثابت و همراه به صورت غیر حضوری و از راه دور پرداخت می‌شود. این اتفاق علاوه بر افزایش رضایتمندی مشتریان، کارایی نظام بانکی را نیز ارتقا داده است.

هر ایرانی 3 کارت بانکی

براساس آمار ارائه شده از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران تا پایان آذر ماه 91، در مجموع 213 میلیون و 844 هزار کارت بانکی از سوی بانک‌‌های مختلف صادر و در دست مردم قرار دارد که این کارت‌‌ها شامل کارت برداشت، اعتباری، خرید، هدیه و پول الکترونیک می‌شود.

در میان این کارت‌ها، کارت‌‌های برداشت با 149 میلیون قطعه بیشترین آمار را داراست. به غیر از کارت برداشت، هم‌اکنون حدود 63 میلیون کارت خرید یا هدیه، 6/1 میلیون کارت اعتباری و 3/1 میلیون کارت پول الکترونیک در دست مردم وجود دارد.

در بخش کارت‌‌های برداشت که به صورت اختصاصی از سوی بانک‌‌ها برای هر فرد و به نام وی صادر می‌شود بیش از 38 میلیون قطعه متعلق به تهران و بیش از 110 میلیون قطعه در سایر استان‌‌های کشور توزیع شده است.

اما در کارت‌‌های خرید یا هدیه توزیع به صورت 50 – 50 بوده است به طوری که از مجموع حدود 63 میلیون قطعه کارت موجود در کشور بیش از 31 میلیون قطعه در تهران و بیش از 31میلیون قطعه در سایر استان‌‌ها وجود دارد.

با محاسبه مجموع کارت‌‌های بانکی صادره و جمعیت کشور، به ازای هر ایرانی 2/85 کارت وجود دارد که شامل دو قطعه کارت برداشت و تقریباً یک قطعه کارت اعتباری یا هدیه می‌شود.

30 هزار دستگاه خودپرداز

تا پایان آذر ماه سال گذشته 29 هزار و 382 دستگاه خودپرداز در کشور وجود داشته است که از این تعداد 7 هزار و 628 دستگاه در تهران و 21 هزار و 754 دستگاه در سایر استان‌‌های کشور نصب شده است.

با توجه به تعداد کارت‌‌های بانکی موجود در دست مردم و تعداد دستگاه‌‌های خودپرداز، تا پایان سال گذشته به ازای هر 7 هزار و 278 قطعه کارت یک دستگاه خودپرداز وجود داشته است. 

در میان بانک‌‌های کشور بیشترین تعداد دستگاه‌‌های خودپرداز نصبشده با 6 هزار و 389 دستگاه به بانک ملی ایران تعلق دارد. بانک صادرات نیز با نصب 3 هزار و 797 دستگاه خودپرداز در جایگاه بعدی قرار دارد. همچنین بانک‌‌های ملت، تجارت و سپه به ترتیب با 3 هزار و 194، 2 هزار و 588 و 2 هزار و 408 دستگاه در رتبه‌‌های بعدی قرار دارند.

شبکه شتاب به منظور یکپارچه‌سازی سامانه‌‌های کارتی تمام بانک‌‌ها به عنوان سوییچ ملی کارت بانک سیستم بانکی از سال 1381 راه‌اندازی شد و هم‌اکنون تمام بانک‌‌های کشور در آن عضو هستند در حال حاضر به طور متوسط روزانه 2 میلیون و 500 هزار تراکنش در این شبکه انجام می‌شود.

2/6 میلیون پایانه فروش

یکی دیگر از ابزار الکترونیک پرداخت که طی سال‌‌های اخیر گسترش چشمگیری داشته، پایانه‌‌های فروش (Pos) است. پایانه‌‌های فروش که امروزه در اکثر فروشگاه‌‌های کوچک و بزرگ و در شهر‌های مختلف دیده می‌شود، نقش مهمی در تسهیل پرداخت وجوه داشته است.

با استفاده از این پایانه‌‌ها که از سوی بانک‌‌های کشور پشتیبانی می‌شود خریداران کالا و خدمات می‌توانند بدون پرداخت پول نقد هزینه مورد نظر را از حساب بانکی خود پرداخت کنند.

با گسترش و افزایش تعداد پایانه‌‌های فروش در کشور به منظور ساماندهی پایانه‌ها، نظارت دقیق و مبارزه با پولشویی در چارچوب مصوبه شورای پول و اعتبار در دهه مبارک فجر 1390، شبکه الکترونیک پرداخت کارتی یا شاپرک راه‌اندازی شد.

تا پایان آذر 91، در مجموع بیش از 2 میلیون و 600 هزار پایانه فروش در کشور نصب شده است که از این تعداد نزدیک به 807 هزار پایانه در تهران و 1/8 میلیون پایانه در استان‌‌های کشور وجود دارد. بنابر آمار ارائه شده در حال حاضر نسبت کارت به پایانه فروش 82 است، بدین معنا که به ازای هر 82 کارت بانکی یک پایانه فروش وجود دارد.

53 هزار پایانه شعب

علاوه بر پایانه‌‌های فروش، دستگاه‌‌های Pos در محل شعب بانک‌‌ها نیز نصب شده است که از طریق آن مشتریان می‌توانند به راحتی برای پرداخت از کارت خود استفاده کنند. هم‌اکنون بیش از 53 هزار، پایانه شعب در سطح بانک‌‌های کشور نصب است که بیش از 13 هزار پایانه متعلق به تهران و حدود 40 هزار پایانه متعلق به سایر استان‌هاست. نسبت کارت به پایانه شعب نیز هم‌اکنون 4 هزار به 5 است.