پاسخ کمیته فیلترینگ به 12 پرسش کلیدی

رایورز – برای بسیاری نحوه عملکرد کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه که به کمیته فیلترینگ نیز معروف است، همواره مورد سوال است. این کمیته به ویژه در ماجرای فیلتر وی‌چت باز هم مورد سوال و پرسش‌های متعدد قرار گرفته است.

متن حاضر پاسخ به 12 پرسش کلیدی از چگونگی کار این کمیته و چرایی انجام فیلترهای معروف همچون لغت نامه دهخدا و وی‌چت است.

1- تارنماهای اینترنتی در چه مواردی ، بر چه اساسی و چگونه فیلتر می شوند ؟
بموجب ماده 21 قانون جرایم رایانه ای ، کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه که متشکل از 12عضو از هر یک از قوای سه گانه می باشد ، مسئولیت تعیین مصادیق محتوای مجرمانه را بر عهده دارند. تارنماهای حاوی مصادیق مجرمانه ، از طریق گزارشات مردمی ، واحدهای رصد فضای مجازی و رباتهای هوشمند شناسایی و به کارشناسان مربوطه جهت بررسی ارجاع می گردد.سپس نظر کارشناسی نهادهای عضو کارگروه در هر موضوع با توجه به تخصص آن نهاد اخذ و جمع بندی نظرات به دبیرخانه کارگروه تعیین مصادیق واصل شده سپس تارنماهای رصدشده توسط کارشناسان حقوقی از حیث تطابق با قوانین کشور بررسی و بر این اساس اقدام می گردد عناوین مصادیقی که از نظر کارگروه ، مجرمانه تشخیص داده شده اند در فهرستی بصورت عمومی منتشر و چنانچه تغییراتی در این فهرست به تصویب برسد ، از طریق دبیرخانه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و پایگاه اطلاع رسانی کارگروه به اطلاع عموم می رسد.

2- آيا ثبت بودن تارنما در ساماندهي اجباري است و تارنماهايي كه در ستاد ساماندهي پایگاه های اینترنتی ایرانی ثبت نباشند فيلتر مي شوند ؟

ثبت در ساماندهي اجباري نيست و هيچ تارنمايي صرفاً به دليل عدم ثبت در ستاد ساماندهي پایگاه های اینترنتی ایرانی فيلتر نمي شود.

3- آیا نمی شود قبل از فیلتر به مدیر سایت اطلاع دهید تا خودش محتوای غیرمجاز را حذف کند و سایتش فیلتر نشود؟

بله. درصورتیکه امکان تماس با مدیر تارنما وجود داشته باشد ، تلاش می شود قبل از پالایش به مدیر تارنمای مربوطه اطلاع داده شود. بنابراین بر اساس مصوبه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ، به کلیه تارنماهایی که اطلاعات تماس خود را در سامانه ستاد ساماندهی پایگاه های اینترنتی وزارت ارشاد به ثبت برسانند چنین تسهیلاتی درنظر گرفته می شود بطوریکه با ثبت نهایی تارنما در پایگاه ستاد ساماندهی، درصورتیکه محتواي مجرمانه در تارنماي ثبت شده يافت شود ابتدا به مسئول آن تارنما اخطار و تذكری مبني بر حذف آن محتوا از طريق ايميل به پست الکترونیکی مدیر تارنما ارسال می شود. در صورتیکه مدیر تارنمای مربوطه در زمان کوتاهی اقدام به رفع اثر و حذف محتوای مجرمانه نماید ، هیچگونه اقدامی درخصوص فیلتر یا مسدودسازی آن انجام نخواهد شد. اما چنانچه مدیر تارنما به تذکر ارسالی بی توجهی نموده و از حذف محتوای مجرمانه امتناع کند، تارنماي مذكور فيلتر مي شود. البته در مواردي كه دستور مقام قضايي رسیدگی کننده به پرونده مبني بر فيلتر تارنما صادر شده باشد يا محتواي تارنمايي اساسا مجرمانه تشخيص داده شود، آن تارنما بدون تذكر فيلتر می گردد.

4- تارنماها به استناد چه قانوني فيلتر مي شوند؟

تارنماها به استناد فهرست مصاديق محتواي مجرمانه موضوع ماده ي 21 قانون جرائم رايانه اي و يا دستور مقام قضايي فيلتر مي شوند. اين فهرست چكيده و احصا شده از قوانين مدون كشو مانند قانون مجازات اسلامي ، قانون مطبوعات، قانون جرائم رايانه اي و … مي باشد كه در بندهاي هشتگانه آن ، به مواد قانونی مورد استناد اشاره شده است.

5- چگونه تارنماي خود را رفع فيلتر كنيم ؟

در پرتال خدمات الكترونيك كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه بخش مخصوصي جهت رسيدگي به درخواست رفع فيلتر و شكايات مردمي به نشاني rafefilter.internet.ir طراحي شده است كه مي توانيد از طريق فرم بر خط قرار گرفته شده در اين نشاني درخواست خود را به كارگروه ارسال كنيد. در این سامانه به دو گروه درخواست رسیدگی می شود. گروه اول درخواست مدیران تارنماهای اینترنتی است. این اشخاص می توانند بعنوان مدیر سایت ، درخواست رفع فیلتر و شکایت خود را به کارگروه تعیین مصادیق اعلام نمایند و برای اینکه مشخص شود که آیا واقعا مدیر سایت مورد نظر هستند یا خیر ، ابتدا باید سایت خود را در ستاد ساماندهی پایگاه های ایرانی به ثبت رسانده و سپس با شناسه کاربری و کلمه عبوری که در ساماندهی به ثبت رسیده است درخواست رفع فیلتر تارنمای خود را ثبت می نمایند. گروه دوم در مورد پایگاه های عمومی خارجی است که ممکن است از طرف مدیر آن سایت خارجی درخواست رفع فیلتری مطرح نباشد ، اما کاربران ایرانی به دلایلی ممکن است نیازضروری به اطلاعات و محتوای مندرج در آن تارنما داشته باشند. در چنین مواردی شهروندان می توانند بعنوان کاربر (استفاده کننده) سایت فیلتر شده ، درخواست رفع فیلتر تارنمای مورد نظر را از طریق درگاه مذکور مطرح نمایند. در ادامه مدیران تارنماهای فیلتر شده می توانند با همان شناسه کاربری و رمز عبور خود ، وضعیت درخواست رفع فیلتر خود را پیگیری نمایند در اینصورت پس از استعلام از نهادهای مربوطه عضو کارگروه و کسب موافقت اولیه ، نمونه هایی از مصادیق مجرمانه موجود در تارنمای متخلف به مدیر سایت اعلام می شود و مدیر سایت نسبت به حذف آنها و سایر موارد مشابه اقدام می نماید. در صورت تایید حذف کلیه موارد مجرمانه ، مدیر تارنما فرم تعهدنامه مربوطه (مبنی بر تعهد به نظارت بیشتر بر تارنمای خود) را بصورت الکترونیکی تکمیل و امضا می نماید و پس از این مرحله تارنمای مذکور رفع فیلتر می گردد.

6- چگونه می توانیم ، تارنمای خود را در صفحه پیوندها معرفی کنیم ؟

در درگاه خدمات الكترونيك كارگروه بخش مخصوصي جهت رسيدگي به درخواست معرفي تارنما در پيوندها ایجاد شده است افراد متقاضی می توانند از طریق این نشانی با مطالعه ضوابط و شرایط مندرج در این بخش ، درخواست معرفی سایت خود را مطرح نمایند. این درخواست ها توسط کارشناسان مربوطه بررسی شده و در صورتی که سایت مذکور حائز امتیازات لازم گردد ، در دسته بندی مربوطه بر روی پایگاه پیوندها به عنوان سایت مفید به مردم معرفی می گردد.

7- آيا نهاد يا سازماني مي تواند بدون اجازه كارگروه دستور فيلتر يا مسدودسازي صادر كند؟

بر اساس مواد 21 تا 23 قانون جرائم رايانه اي كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه جهت هماهنگي نهادهاي مختلف در انجام مأموريت هاي قانوني و با حضور نمايندگان اين نهادها تشکیل شده است. لذا هرگونه دستوری مبني بر فيلتر، مسدودسازي و يا هر اقدام قانوني ديگري در زمينه ي جرائم رايانه اي از طريق اين كارگروه اعلام خواهد شد. البته چنانچه شکایت خصوصی از تارنمایی در یکی از محاکم یا مراجع قضایی مطرح گردد ، مقام قضایی رسیدگی کننده به پرونده نیز می تواند دستور پالایش یا مسدودسازی تارنمای مربوطه را صادر نماید. بجهت ایجاد هماهنگی ، اکثر این دستورات نیز از طریق دبیرخانه کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه که در دادستانی کل کشور مستقر می باشد ، ابلاغ می گردند.

8- آيا كارگروه مرجع صالح براي رسيدگي به دعاوي خصوصي و مطالبه شخصي افراد مي باشد؟

طبق اصل 35 قانون اساسي، حكم به مجازات و اجراي آن بايد تنها از طريق دادگاه صالح و به موجب قانون باشد. از طرفي براساس تبصره 2 ماده 22 قانون جرایم رایانه ای ، پالایش محتوای مجرمانه موضوع شکایت خصوصی صرفا با دستور مقام قضایی رسیدگی ‌کننده به پرونده انجام خواهد شد و كارگروه تعيين مصاديق محتواي مجرمانه مجاز به رسيدگي به دعاوي خصوصي افراد نمی باشد. لذا افراد در اين گونه موارد مي توانند از طريق دادگاهها و دادسراهاي سراسر كشور و یا بطور خاص از طریق دادسرای ویژه جرایم رایانه ای اقدام نمايند.

9- اگر در مرور اینترنت با سایتهای دارای محتوای مجرمانه مواجه شدیم ، چگونه می توانیم موضوع را به کارگروه گزارش کنیم ؟

قطعا یکی از اصلی ترین منابع نظارتی کارگروه ، گزارشات مردمی می باشد. در یکسال گذشته تعداد زیادی گزارش مردمی درخصوص مشاهده محتوای مجرمانه از طریق پست الکترونیکی و یا بخش گزارش سایت پیوندها به دبیرخانه کارگروه واصل شده است و این موضوع بیانگر نقش ارزنده و قابل تقدیر مردم در سالم سازی فضای مجازی می باشد. درحال حاضر نیز شهروندان می توانند از طریق بخش درخواست فیلتر درگاه خدمات الکترونیکی کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه ، ضمن مشخص نمودن موضوع جرم ، نشانی تارنماهای غیر مجازی که مشاهده نموده اند را به دبیرخانه کارگروه گزارش نمایند. این گزارشات توسط کارشناسان مربوطه بررسی شده و سپس مراحل چندگانه کارشناسی را طی می نماید و در صورتیکه در تمامی مراحل تایید شود ، تارنمای مورد نظر پالایش خواهد شد.

10- چرا سایت لغتنامه دهخدا (به نشانی loghatnaameh.com) فیلتر شده است ؟
تارنمای مذکور یک سایت جعلی است که با سوء استفاده از عنوان مشهور لغتنامه دهخدا اقدام به ارائه نتایج ساختگی ، نامعتبر و مجعول و گاها انتشار محتوای مجرمانه نموده است و بر اساس اعلام رسمی موسسه دهخدا (واقع در دانشگاه تهران) این سایت هیچ ارتباطی به این موسسه نداشته و فعالیت آن نیز غیرقانونی است. ضمنا نشانی پایگاه معتبر موسسه دهخدا icps.ut.ac.ir می باشد و در صفحه نخست این پایگاه نیز ، به این موضوع اشاره شده است.

11- دامنه ی جدیدی را خریداری کرده ام اما از ابتدا فیلتر بود. باید چه کار کنم ؟
درصورتیکه دامنه ای را خریداری نموده اید که قبلا فیلتر شده است می بایست مراحل ذیل را انجام دهید.
1- سایت خود را بر روی دامنه مورد نظر راه اندازی نمایید.
2- سایت خود را در ستاد ساماندهی پایگاه های ایرانی به نشانی samandehi.ir ثبت نمایید.
3- به عنوان مدیر سایت در درگاه رسیدگی به شکایات به نشانی rafefilter.internet.ir درخواست رفع فیلتر نمایید.
4- در بخش توضیحات ، دقیقا توضیح دهید که این دامنه را تازه خریداری کرده اید و اطلاعی از اینکه این سایت قبلا فیلتر بوده است نداشته اید
5- ما بقی مراحل را از طریق درگاه پیگیری مدیران سایتهای فیلتر شده تا آخرین مرحله پیگیری نمایید.
ضمنا نشانی پایگاه معتبر موسسه دهخدا icps.ut.ac.ir می باشد و در صفحه نخست این پایگاه نیز ، به این موضوع اشاره شده است.

12- دلیل فیلتر شدن نرم افزار ویچت چیست؟
به دلیل اینکه نرم افزار ویچت علاوه بر جمع آوری کلیه اطلاعات موجود در گوشی های کاربران و رصد ارتباطات اعضاء ، حریم خصوصی آنها را نقص نموده و در عین حال این نرم افزار عامل انتشار بسیاری از محتواهای مجرمانه غیر اخلاقی و مستهجن که برای نوجوانان ضررهای جبران ناپذیری را بدنبال داشته و به خاطر آسیب های اجتماعی بسیار زیادی که برای جامعه در بر داشته و دارد و به لحاظ اینکه ایجاد کنندگان این نرم افزار در خارج از کشور قرار داشته و به هیچ وجه پاسخگوی تخلفات خود و شکایات خانواده های زیان دیده نبوده و نیستند، لذا کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در اجرای درخواستهای متعدد خانواده های آسیب دیده ناچار به فیلتر و مسدود سازی نرم افزار مذکور گردیده است، بنابراین شما می توانید از سایر نرم افزارهای مشابه داخلی برای جایگزینی ارتباطات صوتی، متنی و تصویری و ویدئوی کم هزینه استفاده کنید.